Shared decision making

In de Wet op de Geneeskundige Behandelovereenkomst (WGBO) wordt de patiënt gezien als opdrachtgever tot het doen van onderzoek, het geven van advies, het bieden van behandeling of verzorging, enz.

De wet bevat een aantal spelregels voor patiënt en hulpverlener. Zo heeft de patiënt de plicht de zorgverlener juist te informeren, goed mee te werken in de behandeling en de zorgverlener te betalen. Dit laatste zal veelal via de verzekeringen afgehandeld worden. Daarnaast zijn er rechten. Als patiënt heb je recht op informatie over diagnose, behandelmogelijkheden en risico’s of consequenties van behandelingen.

Overigens mag de hulpverlener niet afwachten of de patiënt om informatie vraagt, maar is hij verplicht deze te geven. En of daadwerkelijk onderzoek of behandeling gestart wordt beslist de patiënt, op basis van die verstrekte informatie. Zieke koning zoekt hulp bij GGZ

Dat leidde tot een model wat ‘shared decision making (SDM)’ wordt genoemd. Om te kunnen spreken van een gezamenlijke beslissing, moeten er tenminste twee partners bij betrokken zijn, patiënt en arts. Beide moeten actief samenwerken om te komen tot een keuze. Ze moeten elkaar vertellen van wat ze als voor- en nadelen zien van de behandelmogelijkheden. Met als doel om het samen eens te worden over de gewenste behandeling.

Deze kenmerken worden genoemd door Hamann en anderen in een artikel waarin hij de vraag stelt of samen beslissen ook in de psychiatrie toegepast kan worden. Er zijn inmiddels al heel wat onderzoeken gedaan naar het effect van SDM. Er zijn algemene ziekenhuizen die expliciet werken met SDM om te komen tot een keus in de behandeling. Het lijkt een ontwikkeling die steeds verder doorgaat.

Kan het model ook toegepast worden in de psychiatrie? Er zijn onderzoeken die laten zien dat samen beslissen de therapietrouw, tevredenheid over en het effect van de behandeling vergroot. Bijvoorbeeld bij patiënten met schizofrenie die actief betrokken werden bij de keuze van het voor hen beste medicijn. Waar het denken en oordeelsvermogen echter - al dan niet tijdelijk - teveel is aangetast, is samen beslissen niet haalbaar. Zo zal bij verder gevorderde vormen van dementie of acute verwardheid samen beslissen zelden mogelijk zijn.

Inmiddels komen er allerlei ondersteunende programma’s beschikbaar die de patiënt en de arts kunnen helpen om samen tot een beslissing te komen. Soms wordt gebruik gemaakt van kaartjes waarop voorkeuren kunnen worden vastgelegd. Zowel de arts als de patiënt schrijft een aantal van deze kaartjes, samen gaan ze deze vervolgens op volgorde sorteren. Beslissen doe je samen